Musika

Musika formak, kontzeptu eskema bat

Kontzeptu-eskema errepresentatzen duen entitatea: Q9546

Egilea: Andoitz Larizgoitia Plazas

Proiektuaren deskribapena

Abiapuntua

Proiektu honen abiapuntua UZEI-ren Musika Hiztegia da. Bertako "Musika-formak" ataleko terminoak erabili ditut.

Helburua

Proiektu honen hasierako helburua atal horretako terminoak ondo desberdintzea zen. Hainbat kategoriatako terminoak daude bilduta atal horretan: dantzak, erritmo desberdinak, genero musikalak,abesti motak... Horrela, hiztegia zehatzagoa izango zen. Hala ere, proiektuan lan egiten hasi naizenean, ikusi dut garrantzitsuagoa zela terminoen definizioak lantzea edota egokitzea. Esaterako, definizio askoren kasuan, laburregiak eta zehaztasun gabekoak ziren hasiera batean, orduan, beste iturri batzuetatik informazioa gehitu dut definizioak aberasteko. Bestalde, beste definizio askoren kasuan, luzeegiak ziren; hau da, gehiegizko informazioa zeukaten definizioek. Ez ziren errezak irakurtzeko, orduan, gehiegizko informazio hori kendu dut. Ondorioz, esan dezakegu proiektuaren helburua Musika Hiztegia egokitzea izan dela.

Metodologia

Lehenik eta behin, hiztegi honetatik "Musika-formak" ataleko termino guztiak hartzea eskatu nion irakasleari. 240 termino inguru kontzeptu bildu zituen. Terminoak euskaraz zeuden, gehienetan gaztelaniaz, ingelesez eta frantsesez ere bai. Termino horiek OpenRefine aplikazioan sartu nituen eta askori wikidatako Q zenbakia topatu nien. Horretarako inglesezko terminoak hartu nituen erreferentzia moduan, wikidatan ingelesezko terminoak euskarazkoak baino gehiago direlako eta baliokide gehiago aurkituko nituelako.

Baliokideak bilatu ondoren, eustermera bidali nuen informazio guztiak, batzuk wikidatako Q zenbakiarekin eta beste batzuk Q gabe. Egoera ikusita, wikidatako entitaterik ez zutenei eskuz wikidatan bilatzen saiatu nintzen. Askok ez zuten baliokiderik wikidatan. Honekin batera, beste arazo bat aurkitu nuen. Hiztegian termino batek hainbat definizio izan ditzake. OpenRefinen anbiguotasun hori ez zen hartu, orduan, termino batzuek wikidatako Q zenbaki berdina zeukaten. Horiek eskuz aldatzen ibili nintzen entitateak bilatzen. Kasu batzuetan, berriz ere, ez zegoen termino horientzako zenbakirik wikidatan.

Amaitzeko, lehen azaldu bezala, kontzeptu bakoitzaren definizioak egokitu nituen. Alde batetik, definizio oso laburrak zeuden; bestetik, oso luzeak zirenak ere bazeuden. Horiek egokitu nituen irakurleak zehaztasunez terminoak aurkitzeko eta ondo ulertzeko, astuna izan gabe irakurtzea.

Emaitzak

Behin lan hau amaitzean, 223 kontzepturekin geratu naiz. Wikidatako Q zenbakirik ez duten kontzeptuak kendu ditut, amaireako emaitzean bakarrik agertzeko wikidatarekin erlazioa aurkitu ditudanak. Proiektua jarraituko banu, hasierako helburua garatuko nuke. Hau da, sailkapen hori egiteko asmoa izango nuke.

SPARQL

Euskara-Gaztelera-Frantsesa-Ingelesa Hiztegia

Eskema honetako kontzeptuan hiztegi laueleduna ikusteko, erabili galdeketa hau. "uzeid" dutenak UZEI-ko "Musika Hiztegia" lanetik datoz.

PREFIX euswb: <https://eusterm.wikibase.cloud/entity/>
PREFIX eusdp: <https://eusterm.wikibase.cloud/prop/direct/>
PREFIX eusp: <https://eusterm.wikibase.cloud/prop/>
PREFIX eusps: <https://eusterm.wikibase.cloud/prop/statement/>
PREFIX euspq: <https://eusterm.wikibase.cloud/prop/qualifier/>
PREFIX euspr: <https://eusterm.wikibase.cloud/prop/reference/>

select ?concept ?uzeid (iri(concat(str(wd:),?wd)) as ?wikidata)
?euLabel (group_concat(distinct str(?euAltLabel);SEPARATOR="; ") as ?euAltLabels)  
?esLabel (group_concat(distinct str(?esAltLabel);SEPARATOR="; ") as ?esAltLabels)  
?enLabel (group_concat(distinct str(?enAltLabel);SEPARATOR="; ") as ?enAltLabels)  
?frLabel (group_concat(distinct str(?frAltLabel);SEPARATOR="; ") as ?frAltLabels)  
where {
  ?concept eusdp:P6 euswb:Q6375. 
  optional{?concept eusdp:P1 ?wd.}
  optional{?concept eusdp:P15 ?uzei_id. bind(strafter(?uzei_id,"musika_") as ?uzeid)}
  optional{?concept rdfs:label ?euLabel. filter(lang(?euLabel)="eu")}
  optional{?concept skos:altLabel ?euAltLabel. filter(lang(?euAltLabel)="eu")}
  optional{?concept rdfs:label ?esLabel. filter(lang(?esLabel)="es")}
  optional{?concept skos:altLabel ?esAltLabel. filter(lang(?esAltLabel)="es")}
  optional{?concept rdfs:label ?enLabel. filter(lang(?enLabel)="en")}
  optional{?concept skos:altLabel ?enAltLabel. filter(lang(?enAltLabel)="en")}
  optional{?concept rdfs:label ?frLabel. filter(lang(?frLabel)="fr")}
  optional{?concept skos:altLabel ?frAltLabel. filter(lang(?frAltLabel)="fr")}
  
 } group by ?concept ?uzeid ?wd ?euLabel ?euAltLabels ?esLabel ?esAltLabels ?enLabel ?enAltLabels ?frLabel ?frAltLabels
order by ?uzeid

Try it!

Musika kontzeptuak UZEIn eta Wikidatan

Hemen Wikidatarekin lerrokatuta daudenak bakarrrik agertuko dira.

#title:Musika kontzeptuak: Eustermen eta Wikidatan dituzten lexikalizazio hobetsiekin eta definizioekin
PREFIX euswb: <https://eusterm.wikibase.cloud/entity/>
PREFIX eusdp: <https://eusterm.wikibase.cloud/prop/direct/>
PREFIX wd: <http://www.wikidata.org/entity/>

select ?eusterm_item ?wikidata_item ?uzeid ?uzei_lex ?uzei_def ?eusterm_label (group_concat(distinct str(?eusterm_altLabel);SEPARATOR="; ") as ?eusterm_altLabels) ?eusterm_def 
       ?wikidata_label ?wikidata_altLabels ?wikidata_def

where {
  ?eusterm_item eusdp:P6 euswb:Q6375;
           eusdp:P1 ?wd.
   bind (iri(concat(str(wd:),?wd)) as ?wikidata_item)
  optional{?eusterm_item eusdp:P15 ?uzei_id. bind(strafter(?uzei_id,"musika_") as ?uzeid)}
  optional {?eusterm_item eusdp:P8 ?uzei_lex.}
   optional {?eusterm_item eusdp:P13 ?uzei_def.}
  optional {?eusterm_item rdfs:label ?eusterm_label. filter(lang(?eusterm_label)="eu")}
  optional {?eusterm_item skos:altLabel ?eusterm_altLabel. filter(lang(?eusterm_altLabel)="eu")}
  optional {?eusterm_item schema:description ?eusterm_def. filter(lang(?eusterm_def)="eu")}
  
  SERVICE <https://query.wikidata.org/sparql> { select ?wd ?wikidata_item ?wikidata_label (group_concat(distinct str(?wikidata_altLabel);SEPARATOR="; ") as ?wikidata_altLabels) ?wikidata_def
  WHERE { 
   
   ?wikidata_item rdfs:label ?wikidata_label. filter(lang(?wikidata_label)="eu")
       optional {?wikidata_item schema:description ?wikidata_def. filter(lang(?wikidata_def)="eu")} 
       optional {?wikidata_item skos:altLabel ?wikidata_altLabel. filter(lang(?wikidata_altLabel)="eu")}
                        } group by ?wd ?wikidata_item ?wikidata_label ?wikidata_altLabels ?wikidata_def
  }
 } group by ?eusterm_item ?wikidata_item ?uzeid ?uzei_lex ?uzei_def ?eusterm_label ?eusterm_altLabels ?eusterm_def ?wikidata_label ?wikidata_altLabels ?wikidata_def

Try it!