Futbola
Prozesua
Futbola aukeratu dut Eustermeko gai bezala. Begiratzen ibili nintzen zein terminori nahi nien baliokidea euskaraz aurkitu. Aukeratu ondoren, irakasleari kontzeptuen identifikatzaileak bidali nizkion. Irakasleak nik aukeratutako terminoak Eustermen jarri zituen, guztira 99 termino izanik. Orain hura deskargatu dut eta Excelean ireki dut taula. Gero, ikusi dut kontzeptu askoren kasuan ez dagoela euskarazko baliokiderik Wikidatan. Adibidez, “gol” terminoa ez neukan euskaraz jarrita, ez zuen baliokiderik Wikidatan. Horregatik, baliokideak aurkitzeko, EUSKALTERMen jardun dut begiratzen. Hor, “gol” hitzaren esanahi desberdin asko zeuden, horietako bat futboleko golarekin lotutakoa. Horren esteka itsatsi dut Eustermen.
- FUTBOLA: PROIEKTUAREN DESKRIBAPENA
1.1. SARRERA
Ondorengo hau Itzulpengintza eta Interpretazioko graduko 3. ikasturteko A Hizkuntzaren Terminologia ikasgaian egindako proiektu bat da, baliabide terminologiko bat sortzean datzana. Nire kasuan, "futbola" gaia aukeratu dut.
1.2. ABIAPUNTUA
Lanaren abiapuntu bezala, Wikipediako futboleko artikuluaz (ingelesez) baliatu naiz: Association football. Bertan urdinez dauden 100 termino gehitu ditut lanerako. Terminoak Wikibasean sartu ondoren, haien baliokideak bilatzeari ekin diot. Kontzeptu-eskemaren ID-a: Q16894
1.3. HELBURUA
Proiektu honen helburua futbolaren arloko terminologia aztertzea da, kontzeptu guztiei euskarazko lexikalizazioa aurkitzen saiatuz. Aintzat hartuta futbola mundu osoan ezaguna dela, eta kirol oso garrantzitsua dela herrialde askotan (baita Euskal Herrian ere), beharrezkoa iruditzen zait termino bakoitzak euskarazko baliokidea izatea.
1.4. METODOLOGIA ETA ERABILITAKO BALIABIDEAK
Futbolaren gaia aukeratu nuen interesgarria iruditzen zaidalako. Hala ere, hain gai zabala izanda, hasiera batean ez nekien ongi nola enfokatu lana, hau da, terminologia orokorrean zentratu ala futbolaren gaiaren barruko adarren batetik joatea, terminologia espezifikoagoa aukeratuz. Hasiera batean, wikipedian sartu nintzen futbolaren ingelesezko artikuluan. Bertan urdinez zeuden hainbat termino aukeratu nituen, hain zuzen ere, 99 termino. Aukeratutako terminoek ez zuten euskarazko baliokiderik, ezta definiziorik ere. Horrela, lana hortik abiatzea erabaki nuen, hots, termino hauei baliokidea aurkitzea. 99 terminoak Eustermen txertatu ondoren, lanari ekin nion.
Terminologia egokia eta zehatza aurkitzeko, zenbait baliabide erabili ditut:
- Euskalterm: http://www.euskadi.net/euskalterm
- ES Wikipedia: https://es.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Portada
- Elhuyar Hiztegia: https://hiztegiak.elhuyar.eus
- Berria.eus: https://www.berria.eus/
- Real Sociedad-eko webgune ofiziala: https://www.realsociedad.eus/eu
- Egungo Testuen Corpusa (ETC): https://www.ehu.eus/etc/
Ingelesezko Wikipedia artikuluan nik aukeratutako terminoen Wikidata "Q-zenbakiak" bidali nizkion irakasleari. Irakasleak nik aukeratutako Wikidata-kontzeptuak Eustermen jarri zituen. Hori deskargatu ondoren, ikusi nuen terminologia askotan ez zegoela euskarazko baliokiderik Wikidatan. Adibidez, “gol” terminoa ez zegoen euskaraz Wikidatan. Horregatik, baliokideak aurkitzeko, tresna, hiztegi eta baliabide ezberdinak erabili ditut, goian aipatu direnak. Aurkitutako euskarazko baliabideak Wikidatako euskarazko errenkadetan txertatu ditut. Ez hori bakarrik, euskarazko definizioa aurkitu dudan kasutan definizioa ere txertatu dut definizioen errenkadan. Terminologiak txertatzean, erreferentzia gehitu diot baita ere (Berria, Elhuyar Hiztegia…).
Ondoren, terminologia zehatzago bat txertatu nahi nion lanari, eta horretarako futbolari buruzko ingelesezko eta gaztelaniazko glosario bat topatu nuen interneten: https://www.theifab.com/es/laws/latest/glossary/football-terms/. Irakasleak gaztelaniazko terminoetatik abiatuz, beste kontzeptu batzuk gehitu zizkion nire eskemari. Gaztelaniazko termino horiei euskarazko lexikalizazioa bilatzea izan zen nire hurrengo zeregina.
1.5. ONDORIOAK
Futbola gustatzen zaion edo futbolean jarduten dutenentzat zuzenduta terminologia batu egin dut
Gehienetan terminologia gaztelaniaz agertzen zaigunez, ekarpen bat egingo dut nire proiektu honekin
ikerketaren emaitza, ondorengoa litzateke: termino batzuk aurkitu ahal izan ditut euskaraz, beste batzuk, ordea, ez
Futbolaren hiztegia: Kontzeptuak eta lexikalizazioak 4 hizkuntzatan
PREFIX euswb: <https://eusterm.wikibase.cloud/entity/>
PREFIX eusdp: <https://eusterm.wikibase.cloud/prop/direct/>
PREFIX eusp: <https://eusterm.wikibase.cloud/prop/>
PREFIX eusps: <https://eusterm.wikibase.cloud/prop/statement/>
PREFIX euspq: <https://eusterm.wikibase.cloud/prop/qualifier/>
PREFIX euspr: <https://eusterm.wikibase.cloud/prop/reference/>
select ?concept (iri(concat(str(wd:),?wd)) as ?wikidata)
?euLabel (group_concat(distinct str(?euAltLabel);SEPARATOR="; ") as ?euAltLabels)
?esLabel (group_concat(distinct str(?esAltLabel);SEPARATOR="; ") as ?esAltLabels)
?enLabel (group_concat(distinct str(?enAltLabel);SEPARATOR="; ") as ?enAltLabels)
?frLabel (group_concat(distinct str(?frAltLabel);SEPARATOR="; ") as ?frAltLabels)
where {
?concept eusdp:P6 euswb:Q16894.
optional{?concept eusdp:P1 ?wd.}
optional{?concept rdfs:label ?euLabel. filter(lang(?euLabel)="eu")}
optional{?concept skos:altLabel ?euAltLabel. filter(lang(?euAltLabel)="eu")}
optional{?concept rdfs:label ?esLabel. filter(lang(?esLabel)="es")}
optional{?concept skos:altLabel ?esAltLabel. filter(lang(?esAltLabel)="es")}
optional{?concept rdfs:label ?enLabel. filter(lang(?enLabel)="en")}
optional{?concept skos:altLabel ?enAltLabel. filter(lang(?enAltLabel)="en")}
optional{?concept rdfs:label ?frLabel. filter(lang(?frLabel)="fr")}
optional{?concept skos:altLabel ?frAltLabel. filter(lang(?frAltLabel)="fr")}
} group by ?concept ?wd ?euLabel ?euAltLabels ?esLabel ?esAltLabels ?enLabel ?enAltLabels ?frLabel ?frAltLabels
order by ?uzeid
Hiztegiko definizioak
Eskema honetan agertzen diren definizioak ikusteko, erabili galdeketa hau. "uzeid" dutenak UZEI-ko "Eskubaloia Hiztegia" lanetik datoz.
PREFIX euswb: <https://eusterm.wikibase.cloud/entity/>
PREFIX eusdp: <https://eusterm.wikibase.cloud/prop/direct/>
PREFIX eusp: <https://eusterm.wikibase.cloud/prop/>
PREFIX eusps: <https://eusterm.wikibase.cloud/prop/statement/>
PREFIX euspq: <https://eusterm.wikibase.cloud/prop/qualifier/>
PREFIX euspr: <https://eusterm.wikibase.cloud/prop/reference/>
select ?concept
?euLabel ?euDescription
?esLabel ?esDescription
?enLabel ?enDescription
?frLabel ?frDescription
where {
?concept eusdp:P6 euswb:Q16894.
optional{?concept rdfs:label ?euLabel. filter(lang(?euLabel)="eu")}
optional{?concept schema:description ?euDescription. filter(lang(?euDescription)="eu")}
optional{?concept rdfs:label ?esLabel. filter(lang(?esLabel)="es")}
optional{?concept schema:description ?esDescription. filter(lang(?esDescription)="es")}
optional{?concept rdfs:label ?enLabel. filter(lang(?enLabel)="en")}
optional{?concept schema:description ?enDescription. filter(lang(?enDescription)="en")}
optional{?concept rdfs:label ?frLabel. filter(lang(?frLabel)="fr")}
optional{?concept schema:description ?frDescription. filter(lang(?frDescription)="fr")}
}
IFAB Glosarioa
IFAB Glosariotik datozenak ikusteko, erabili galdeketa hau.
PREFIX euswb: <https://eusterm.wikibase.cloud/entity/>
PREFIX eusdp: <https://eusterm.wikibase.cloud/prop/direct/>
PREFIX eusp: <https://eusterm.wikibase.cloud/prop/>
PREFIX eusps: <https://eusterm.wikibase.cloud/prop/statement/>
PREFIX euspq: <https://eusterm.wikibase.cloud/prop/qualifier/>
PREFIX euspr: <https://eusterm.wikibase.cloud/prop/reference/>
select ?concept (iri(concat(str(wd:),?wd)) as ?wikidata)
?euLabel (group_concat(distinct str(?euAltLabel);SEPARATOR="; ") as ?euAltLabels)
?esLabel (group_concat(distinct str(?esAltLabel);SEPARATOR="; ") as ?esAltLabels)
?enLabel (group_concat(distinct str(?enAltLabel);SEPARATOR="; ") as ?enAltLabels)
?ifab_def
where {
?concept eusdp:P6 euswb:Q16894; eusdp:P17 euswb:Q18620.
optional{?concept eusdp:P1 ?wd.}
optional{?concept rdfs:label ?euLabel. filter(lang(?euLabel)="eu")}
optional{?concept skos:altLabel ?euAltLabel. filter(lang(?euAltLabel)="eu")}
optional{?concept rdfs:label ?esLabel. filter(lang(?esLabel)="es")}
optional{?concept skos:altLabel ?esAltLabel. filter(lang(?esAltLabel)="es")}
optional{?concept rdfs:label ?enLabel. filter(lang(?enLabel)="en")}
optional{?concept skos:altLabel ?enAltLabel. filter(lang(?enAltLabel)="en")}
optional{?concept eusdp:P95 ?ifab_def.}
} group by ?concept ?wd ?euLabel ?euAltLabels ?esLabel ?esAltLabels ?enLabel ?enAltLabels ?ifab_def
order by lcase(?esLabel)
Emaitzak
Eskuz gehitutako lexikalizazioak eta lekukotasuna adierazteko bideak ikusteko, erabili galdeketa hau.
PREFIX euswb: <https://eusterm.wikibase.cloud/entity/>
PREFIX eusdp: <https://eusterm.wikibase.cloud/prop/direct/>
PREFIX eusp: <https://eusterm.wikibase.cloud/prop/>
PREFIX eusps: <https://eusterm.wikibase.cloud/prop/statement/>
PREFIX euspq: <https://eusterm.wikibase.cloud/prop/qualifier/>
PREFIX euspr: <https://eusterm.wikibase.cloud/prop/reference/>
select ?concept (iri(concat(str(wd:),?wd)) as ?wikidata)
?eskuz_lex ?qualifier ?erref
?euLabel (group_concat(distinct str(?euAltLabel);SEPARATOR="; ") as ?euAltLabels)
?esLabel (group_concat(distinct str(?esAltLabel);SEPARATOR="; ") as ?esAltLabels)
?enLabel (group_concat(distinct str(?enAltLabel);SEPARATOR="; ") as ?enAltLabels)
?frLabel (group_concat(distinct str(?frAltLabel);SEPARATOR="; ") as ?frAltLabels)
where {
?concept eusdp:P6 euswb:Q16894.
?concept eusp:P8 ?eskuz_lex_st. ?eskuz_lex_st eusps:P8 ?eskuz_lex; ?quali ?erref.
?prop wikibase:qualifier ?quali; rdfs:label ?qualifier. filter(?prop != euswb:P1) filter(?prop != euswb:P18) filter(lang(?qualifier)="eu")
optional{?concept eusdp:P1 ?wd.}
optional{?concept rdfs:label ?euLabel. filter(lang(?euLabel)="eu")}
optional{?concept skos:altLabel ?euAltLabel. filter(lang(?euAltLabel)="eu")}
optional{?concept rdfs:label ?esLabel. filter(lang(?esLabel)="es")}
optional{?concept skos:altLabel ?esAltLabel. filter(lang(?esAltLabel)="es")}
optional{?concept rdfs:label ?enLabel. filter(lang(?enLabel)="en")}
optional{?concept skos:altLabel ?enAltLabel. filter(lang(?enAltLabel)="en")}
optional{?concept rdfs:label ?frLabel. filter(lang(?frLabel)="fr")}
optional{?concept skos:altLabel ?frAltLabel. filter(lang(?frAltLabel)="fr")}
} group by ?concept ?wd ?eskuz_lex ?qualifier ?erref ?euLabel ?euAltLabels ?esLabel ?esAltLabels ?enLabel ?enAltLabels ?frLabel ?frAltLabels
order by ?uzeid
